1984 - Τζορτζ Όργουελ

«Η εξουσία δεν είναι μέσον, είναι σκοπός. Δεν εγκαθιδρύεις δικτατορία για να προστατέψεις μια επανάσταση· κάνεις επανάσταση για να εγκαθιδρύσεις δικτατορία. Στόχος των διώξεων είναι οι διώξεις. Στόχος των βασανιστηρίων είναι τα βασανιστήρια. Στόχος της εξουσίας είναι η εξουσία».

Ο Ουίνστον Σμιθ —υπάλληλος στην Υπηρεσία Αρχείων του Υπουργείου Αλήθειας στο Λονδίνο— χειρίζεται με μεγάλη επιδεξιότητα τη Νέα Γλώσσα και ξαναγράφει το παρελθόν με τρόπο που να εξυπηρετεί το Κόμμα. Aπλό γρανάζι του συστήματος, ασφυκτιά σε αυτό τον κόσμο του απόλυτου ελέγχου των ανθρώπων από το άγρυπνο μάτι του Μεγάλου Αδελφού, ενώ η Αστυνομία Σκέψης βρίσκεται διαρκώς σε ετοιμότητα, καθώς θεωρεί τους πάντες δυνάμει αντιφρονούντες. Από τη στιγμή που ο Ουίνστον θα αποπειραθεί να αμφισβητήσει τη ζοφερή πραγματικότητα, θα ζήσει μια περιπέτεια με απρόβλεπτο τέλος.

Το 1984 πρωτοεκδόθηκε το 1949· περιέγραφε τότε ένα σκοτεινό μέλλον, με τους ανθρώπους σκλάβους μιας τυραννικής Αρχής. Παραμένει σταθερά επίκαιρο για τον τρόπο με τον οποίο σκιαγραφεί τις προσπάθειες περιορισμού της σκέψης και της ελευθερίας εκ μέρους της εξουσίας, αλλά και τον εφιάλτη των περιορισμένων δυνατοτήτων αντίδρασης σε αυτόν τον περιορισμό.

ΚΡΙΤΙΚΕΣ

 «Το πιο τρομακτικό, πάντως, στη δυστοπία του Όργουελ είναι η συστηματική στρέβλωση της έννοιας των λέξεων, η προσπάθεια να αφαιρεθεί από τις λέξεις η πραγματική τους σημασία, να αποσυνδεθούν αυτές από τα συναισθήματα που εκφράζουν. Κύριος εχθρός του καθεστώτος στο 1984 είναι η πραγματικότητα. Οι κάθε λογής τυραννίες προσπαθούν να κάνουν ανέφικτη την αυθεντική κατανόηση του κόσμου, να την αντικαταστήσουν με οφθαλμαπάτες και ψέματα... Αυτό που πλανάται σαν εφιάλτης στο 1984 είναι το να έχεις χάσει τον ίδιο τον εαυτό σου, το να αδυνατείς πια να αναγνωρίσεις την ίδια την πραγματικότητα... Το 1984 είναι ένα είδος εγχειριδίου για δύσκολους καιρούς». Jean Seaton, «Γιατί το 1984 μπορεί να αφορά το σήμερα», (από την εισαγωγή της έκδοσης)

«Το ολοκληρωτικό κράτος προσπαθεί, με άλλα λόγια, να ελέγξει τις σκέψεις και τα συναισθήματα των υπηκόων του στον ίδιο βαθμό που ελέγχει και τις ενέργειές τους – αν όχι και περισσότερο. Το κρίσιμο ερώτημα για μας είναι: μπορεί να επιβιώσει η λογοτεχνία σε ένα τέτοιο περιβάλλον; Νομίζω πως η απάντηση πολύ απλά είναι: όχι». Τζορτζ Όργουελ, «Λογοτεχνία και ολοκληρωτισμός», 1941, (από το επίμετρο της έκδοσης)

«Εκτός από καυστικό σχόλιο για την κατάχρηση εξουσίας στον σύγχρονο κόσμο και έγκαιρη προειδοποίηση για τις πιθανές συνέπειες ενός κρατικού παρεμβατισμού που ξεφεύγει από τον έλεγχο, το 1984 είναι επίσης ένα μυθιστόρημα σχετικά με μερικούς από τους βαθύτερους φόβους του ανθρώπου και την εμμονή με την αυτομαστίγωση και τις κρίσεις πανικού που συνεπάγονται συνήθως τέτοιες συνθήκες». D. J. Taylor